Сатаҕай нэһилиэгэр Гаврил уонна Варвара Орловтар уунан хааччыйыы кыһалҕатын быһааран ыраас ууну нэһилиэнньэҕэ таһаарбыттара иккис сылыгар барда. Бэйэ дьыалата бэйэтин көрдөрөн, дьон-сэргэ сир анныттан тахсар амтаннаах ууну хото атыылаһаллар. Орловтар “САТА” ыраас бытыылкалаах ууларын Сатаҕайга эрэ буолбакка, ыаллыы сытар Мэҥэ Хаҥалас нэһилиэктэригэр, улуус киинигэр эмиэ билэллэр.
“2020 сыллаахха, балаҕан ыйын саҥатыгар булууспутугар сир тымырынан уу киирэн, хаһааммыт аспыт суох буолан, үгүс күчүмэҕэйдэри үөскэппитэ. Ити кэмҥэ ковид ыарыыта туран, хааччах киирэн волонтердар нэһилиэнньэҕэ 5 л ыраас ууну аҕалан биэрэллэрин истэн, ыраас уунан дьарыктаннахха хайдах буолуой диэн дьиэ кэргэммитигэр сүбэлэһэн баран, кэргэмминээн Варвара Гаврильевналыын холбоон 1.600.000 солк. “Россельхозбаантан” кирэдьиит ылбыппыт. Ити бириэмэҕэ улуус баһылыга Николай Архипович Архипов көрсө түһэн, кэпсэтэн, санаабытын эппиппитигэр, “Мин биисинэһим” киин Амма улууһугар салайааччыта Владимир Владимирович Колосовы уонна “Биисинэс-инкубатор” дириэктэрэ Евгений Евгеньевич Афанасьевы ыҥыран ылбыта. Онно баһылык кинилэргэ, “сүбэлээҥ, бииргэ үлэлэһиҥ” диэн сорудах биэрбитэ”, — диэн Гаврил Иванович хайдах силистэнэн-мутуктанан саҕаламмытын билиһиннэрэр.
Дьэ ити күнтэн саҕалаан Орловтар түбүктэрэ элбээн, бэйэ дьыалатын тэрийиинэн үлэлэһэн барбыттара. Манна кинилэргэ “Мин биисинэһим” киин салайааччыта Владимир Колосов тиһигин быспакка үтүө сүбэһит буолбута. Дьокуускайга ыраас уунан дьарыктанар, онно оборудованиелары аҕалар “Саха фильтр” диэн тэрилтэ салайааччыта Эдвин Пестряковы кытта билиһиннэрбитэ.
“Мин дьэ, Эдвин Даниловыһы кытта көрсөн, кэпсэтэн, 2021 сыл олунньу ый 11 күнүгэр дуогабар түһэрсэн, ууну ыраастыыр оборудованияны атыыласпытым. Ону “Сахафильтр” тэрилтэ барытын тиэйэн аҕалан, 3 хонук иһигэр туруоран, таҥан биэрбиттэрэ. Саха дьонун быһыытынан кэпсэтэн, “Сахафильтр” салайааччыта Эдвин Данилович төрүттэрэ Амма Алтаныттан төрүттээхтэрин билэн, үөрбүппүт- көппүппүт.
Дьэ ити курдук билиҥҥи кэмҥэ толору эппиэттиир уу ыраастыыр тэриллэнэн үлэбитин саҕалаан барбыппыт. Киһи иһэригэр толору мэктиэлиир анализтары Аммаҕа, Майаҕа, Дьокуускайга Роспотренадзор тэрилтэлэригэр туттаран бэрэбиэркэлэтэн, көҥүл биэрэр тэрилтэлэри кытары үлэлэһэн, иһэргэ толору хаачыстыбалаах ууну оҥорор эбиппитин мэктиэлиир докумуоннары ылан, силикпитин сиппиппит. “Мин биисинэһим ” улуустааҕы салаатын салайааччыта Владимир Владимирович Колосов сүбэтинэн, кыһамньытынан, хоһун иһигэр олорон, туох да сүүрүүтэ, түбүгүрүүтэ суох бэйэ дьарыктаах урбаанньыт буолан, регистрацияламмыппыт.
Онон дьыалабытын арыйар арыллыы, алгыстаныы малааһынын тэрийэн, көмөлөспүт, чугас буолбут дьоммутун кытары үөрүүбүтүн үллэстэн, салгыы бииргэ сүбэлэһэн үлэлиир үөрүүбүт буолан ааспыта”, — диэн салгыы Гаврил Иванович салгыы билиһиннэрэр.
“Бу тэрээһиммитигэр быыс булан, суолта биэрэн улууспут аҕа баһылыга Николай Архипович кэргэнинээн Оксана Ивановналыын, экэниэмикэ управлениетын салайааччыта Роман Александрович Алексеев, ону сэргэ үтүө сүбэһитим, салайааччым Владимир Владимирович Колосов, бииргэ үлэлээбит олохтоох дьаһалтам,оскуола, култуура дьиэтин кэлэктиипттэрэ, нэһилиэкпит урбаанньыттара Лидия Антоновна Шишигина, Владимир Владимирович Адамов кэлэн эҕэрдэлээн, алгыстарын анаан барбыттара сүргэбитин көтөхпүтэ. Бастаан кыралаан нэһилиэкпит иһигэр, онтон салгыы ыаллыы сытар Алтан, Эмис, Мэҥэ Хаҥалас улууһун Бүтэйдээх нэһилиэктэринэн ыраастаммыт уубутун илдьэбит.
Нэһилиэнньэ сайыҥҥы бириэмэлэргэ ордук хото ыраас ууну ылаллар. Бу кэмҥэ Дьокуускайтан, атын да сиртэртэн аймахтар, сиэннэр, оҕолор кэллэхтэринэ уу сакаастааччыбыт дьэ элбии түһэр. Сүрүн тирэхтэрим урбаанньыттарым Ефим Петрович Шишигиҥҥэ, Эмистэн » ГАММА» аһаан, сынньан ааһар кафены үлэлэтэр Бубякиннарга, сүрүн сакаасчыттарбар, уу сакаастыыр, уу ылар дьоммор махтанабын уонна түгэнинэн туһанан кэлэн иһэр саҥа 2023 сылынан эҕэрдэбин тиэрдэбин”, — диэн этэр Гаврил Иванович.
Орловтар ууларын “САТА уу” диэн ааттаабыттар. Ону туоһулаһан билбиппит бу уу хантан кэлбитин быһаарар эбит. Ол эбэтэр “сиртэн анныттан тахсар амтаннаах” уу диэн буолар. Өрүһэ суох нэһилиэккэ ыраас уунан Орловтар бары бииргэ түмсэн үлэлииллэр. Барыта биир киһиэхэ сүктэриллибэт. Онон да үлэлэрин кыайа туталлар. Ол курдук этикетка кырыйыыттан, сыһыарыытыттан, уу ыраастанан иһиккэ кутуллан, онтон тиэйиитигэр, дьоҥҥо тиэрдиитигэр тиийэ бары тус туһунан эппиэттиир эбээһинэстээхтэр. Өссө сайынын 1-2 сезоҥҥа биэстии оскуола оҕолорун хабан үлэ миэстэтин таһааран үлэлэтэллэр.
“Бу дьыалабытын өссө сайыннаран салгыы үлэлиирбитигэр “Мин биисинэһим” киин салайааччыта Владимир Владимирович быһаччы көмөтүнэн алтынньы ыйга 400000 солк субсидия ыламмыт үөрүүбүт муҥура суох. Бу олус улахан тирэх буолар. Онон эдэр эрчимнээх, дириҥ билиилээх, кыһамньылаах салайааччы Владимир Владимирович Колосовка махталбын, үтүө санааларбын тиэрдэбин”, — диэн Гаврил Иванович кэпсээнин түмүктүүр. Орловтар Сатаҕай нэһилиэгин биир сис ыала буолаллар. Түөрт оҕолоохтор, икки төһүү буолар мааны күтүөттэрдээхтэр, 8 сиэннээхтэр. Тыа ыалын сиэринэн кэтэх хаһаайыстыба туталлар. Манна сүөһүнү сылгыны сэргэ өссө түргэнник ситэр салааны – кууруссаны, куһу- хааһы иитэллэр. Оҕуруоттарыгар хортуоппуй, хаппыыста, оҕурсу, помидор, бытархай күөх үүнээйилэри сайын устата олордон бэйэ аһынан толору хааччыналлар.
Маны тэҥэ олбуордарыгар сибэккини, отонноох мастары, атын да талахтары хото үүннэрэллэр. Ыал ийэтэ Варвара Гаврильевна бу хаһаайыстыбатын барытын көрөн сүрүннүүр киһи. Сайынын бары дьиэ кэргэнинэн мустан сүөһүлэрэ сыл тахсар отун булууга күрүгүөмүнэн үлэлииллэр. Дьэ бу курдук кыракый Сатаҕай нэһилиэгэр үлэ суох диэн быар куустан олорбокко, тыа киһитэ бэйэтин ииттинэн, таптыыр, дьоҥҥо туһалаах дьыаланы таба тайанан айымньылаахтык үлэлиэн сөбүн Орловтарга көрөбүт.
“Мин биисинэһим тэрилтэ саҥа саҕалаан бэйэ дьыалатын тэринэн үлэлиэн баҕалаахтарга, үлэлии сылдьар да дьоҥҥо олус табыгастаах, туһалаах тэрилтэ эбит диэн бэйэбинэн билэн, ким баҕалаах кэлэҥҥит билсэн, сүбэлэтэн бэйэҕэ сөптөөх, дьоҥҥо сэргэҕэ туһалаах дьарыкта булунуоххутун сөп эбит диэн үтүө сүбэбин тиэрдэбин”, — диэн этэр Гаврил Орлов.