Тутааччы үөрэхтээх эдэр, эрчимнээх Петр Михайлович Попов генеральнай дириэктэрдээх «Сунтарцеолит» ХЭТ олох- дьаһах ыарыан, сыана үрдүөн сэрэйбит курдук, үлэтин араас хайысхатын эрдэттэн сайыннарбыт. Олортон бүгүн биир тутаах боппуруоһунан хочуолунайдары оттугунан хааччыйыы буолар.
Үүммүт 2022 сылга былааннара 50000 туонна чоҕу тиэйии. Итинтэн 35000 туонната Сунтаардааҕы ОДьКХ ГУП 40-ча хочуолунайыгар тиэлиннэ. Бастакы уочарат кыһыҥҥы суолу баттаһа өрүс туорааһыннаах Бүлүүчээҥҥэ 400 т, Хадаҥҥа эмиэ 400 т, Түбэйгэ 300 т чохторо тиэрдилиннэ.
Оттон өрүс бэтэрээ сытар нэһилиэктэригэр тиэйэргэ анаан Быраһаай Тиит ыскылаатыгар 23000 т чоҕу хаһааммыттар. Онон эрдэттэн эрдэ дьаһанан, балаҕан ыйыттан өрүс суола аһыллыар диэри, ол эбэтэр тохсунньу ый ортотугар диэри, оттор чохторо бэлэм.
Сунтаар улууһа сэлиэнньэттэн 70 килэмиэтирдээх сиргэ, айылҕа анаан айбыт Кэмпэндээйитээҕи чоҕу хостуур карьердаах буолан, атыттардааҕар чэпчэки сыаналаах уматыгынан хааччынар. Урукку өттүгэр сир кырсын барбах арыйдахха чох дьапталлыбыт араҥата көстөн кэлэрэ. Билигин 10 миэтэрэ халыҥнаах чоҕу хостоору 25 миэтэрэ дириҥнээх буор араҥатын ыраастыахха наада.
Улууспутугар соҕотох бырамыысыланнай тэрилтэ сыллата чоҕу тиэйиини кэҥэтэн иһэр. Былырыын Өлүөхүмэҕэ, хойутаан да саҕалааталлар, 1000 т чоҕу атыылаабыттар. Ленскэй улууһа сыллата 700 т чоҕу сакаастыыр. Мииринэй Сүлдьүкээригэр ПТВС тэрилтэтигэр 2200 туоннаны илдьибиттэр. Оннооҕор бэйэлэрэ чохтоох ньурбалар 1000-тан тахса т сакаастаабыттар. Саамай үчүгэйэ, табыгастааҕа «Сунтарцеолит» ХЭТ бэйэтин тиэхиньикэлэринэн сакаасчыттарыгар чохторун кэмигэр тиэйэн илдьэрэ буолар.
Билиҥҥитэ чох бүтүө диэн санаа суох. Чинчийии түмүгүнэн, Кэмпэндээйитээҕи чох хостуур карьер саппааһа 4 мөл. туонна дииллэр. Маннык хостонор кээмэйинэн суоттаатахха 80-100 сылга тиийэр «хара көмүс» саппааһа баар.