«Саха аһа» диэтэххэ киһи өйүгэр бастаан алаадьы, балык, эт, эбэтэр үүт ас түһэр дии. Оттон моонньоҕонноох минньигэс дыраһааҥканы, сордоҥноох тыква миинин, боҕуруоскай оттоох, өссө кус миннээх Амма бурдугуттан саламаат, хаас эттээх, Саха сирин отторуттан соустаах салаат, чаагаттан чэй амсайбыккыт дуу? Арааһа, суоҕа буолуо. Оттон Александра Николаева салайааччылаах Амматааҕы «Мин биисинэһим» Киин уонна урбаанньыт Майя Олесова кыттыгас тэрээһиннэрин ыалдьыттара маннык сонун астары сөҕө амсайдыбыт. «Уйгулаах Ас» бырайыак ааптардара, «Алгыс От» отоһут уһуйаанын үөрэнээччилэрэ Виктория Петрова, Сахаайа Дорос кыттыылаах гастрономическай киэһэ Амма киэҥ дуолугар үүннэриллибит бородууксуйаттан киһи сөҕөр элбэх сонун аһы астыахха сөбүн итэҕэттэ.
Ресторан аһыттан туох да уратыта суох, экологическэй өттүнэн өссө ыраас, аны барыта олохтоох бородууксуйаттан астаммыт бүлүүдэлэр буолалларын киһи итэҕэйиэ суоҕун курдук»,- диэн киэһээҥҥи аһылыкка кэлбит ыалдьыттар бука бары сөхпүттэрин кэпсииллэр. «Уйгулаах Ас» киэһэҕэ бүлүүдэлэр бииртэн биир остуолга тахсан истэхтэрин ахсын Виктория Павловна бүлүүдэлэр састааптарын, туох тумалаахтарын сиһилии кэпсиир. Холобура, кини дьиэ кэргэнигэр маҕаһыынтан бэлэм ас атыылаһаллара ахсааннааҕын, барытын бэйэлэрэ астаналларын кэпсиир. Үүт ас үгүстүк ылабыт диэн этэр. Эттэрин күһүн чааһынай хаһаайыстыбалаах дьонтон дэлэччи атыылаһан, эрийэн, кырбастаан бэлэмнээн кэбиһэллэр эбит. Туустара — Кэмпэндээйи киэнэ. Онтукалара хатарыллыбыт араас отоннортон эбиликтээхтэр.
Холобура, хаптаҕас балыкка ордук барсар эбит. Манна даҕатан эттэххэ, Петровтар кэлии, атын дойдулар тумаларын астарыгар букатын туттубаттар, саха дьонун этигэр-хааныгар сөп түбэспэт, ону ааһан айгыратар, ыарыыны элбэтэр дииллэр. Ол оннугар Саха сиригэр үүнэр оту-маһы хото хаһаанан тутталларын кэпсиир. Өбүгэлэрбит курдук бэс сутукатын, үөрэ оту, уулаах отон, хаптаҕас, моонньоҕон, сугун сэбирдэхтэрин аска даҕаны куталлар, чэй даҕаны оҥостоллор. Оттон маҕаһыыҥҥа атыыланар үүнээйи арыытын оннугар саха ынаҕын сыатын уулларан туһаналлар эбит. Маннык сыа киһи очоҕоһугар иҥэн, хаалан хаалбат, онно эбии ыраастыыр, уойууну сэрэтэр.
-Бэйэбит дойдубутугар үүммүт аһынан аһааһын киһи этин-сиинин эрэ буолбакка, ис туругун, өйүн-санаатын кытта ыраастыыр, чэбдигирдэр. Ыарыы диэни билбэт киһи, ама, хайдах үөрбэт-көппөт, саҥа күнтэн дуоһуйууну ылбат, өйө-санаата ыраас буолбат буолуой? Чахчы, ураты айылҕабытыгар үүммүт от-мас эниэргийэтин, күүһүн-уоҕун ыла сылдьар киһи эмп диэҥҥэ наадыйбат, кыра тумуу да киирээри гыннаҕына айылҕа эмтиэкэтэ көмөлөһөр. Ханнык от туох ыарыыга туһалыырын үчүгэйбик билэр буоллаххына уонна сылы эргиччи аска кутан эти-сиини чэбдигирдэ сылдьар буоллаххына оннукка наадыйбаккын даҕаны. Онон өбүгэ үгэстэрин сөргүтэн аһааһын кэнники кэмнэргэ суолтата наһаа улаатта, маҕаһыыннарбытыгар доруобуйаҕа кутталлаах эбиликтээх аһылык элбии турарынан өссө улаатыа. Холобура, мин билэр диетологтарым «Амма бурдугун» наһаа биһирииллэр, Дьокуускайга атыыга кэллэ эрэ ылан хаһааналлар. Нууччалыы эттэххэ, «грубого помола» диэн ааттанар бурдук искэ-үөскэ олус туһалаах. Элбэх ырааһырдыыны ааһан састаабыгар туһалаах эттигэ да суох маҕаһыыҥҥа атыыланар «үрдүк суортаах» бурдукпут туох туһалаах буолуой? Ис уорганнар үлэлэрин кэһиллиитигэр тиэрдэр, онно барыта «химия» састааптаах рафинированнай арыыны эбэн кэбис,- диэн Виктория Павловна кэпсээнин бары даҕаны «»айахпытын атан олоро иһиттибит.
Кырдьык, «Амма бурдуга» диэн улууспут биир биллэр брендэ буолан эрэр бородууксуйа атыыга тахсыбыта икки эрэ сыл буоллар даҕаны, дьон-сэргэ киэҥ сэҥээриитин ылыан ылла. Амма бурдугуттан оҥоһуллубут лэппиэскэ, саламаат сиэн баран «Уйгулаах ас» гастрономическай киэһэҕэ бары даҕаны «тылбытын ыйыста» сыстыбыт.
-Кэлэр көлүөнэбит доруобуйатын чөл оҥорор инниттэн саҕалаабыт бырайыакпыт кэҥээн иһэриттэн үөрэбит. Иллэрээ сыл олох кыраттан саҕалаан баран, быйыл «Абаҕа» хаһаайыстыба буолактарыгар 200-тэн тахса гектар иэҥҥэ сэлиэһинэйи ыстыбыт. Үчүгэй үүнүүнү ыламмыт сүргэбит көтөҕүлүннэ. Онон инникитин улууспут эрэ иһигэр болбакка, өрөспүүбүлүкэҕэ бүтүннүүтүгэр тарҕатарга үлэлэһиэхпит. Мин билэр дьоммуттан атын улуустарга элбэх киһи биһиги сэлиэһинэй бурдукпутун сакаастаһар, бэл Ил Дархаммыт остуолугар саламаата Амма эрэ бурдугунан оҥоһуллар. Онон, түгэнинэн туһанан, Амма сэлиэһинэйин мэлийэн, бурдук оҥорон күннээҕи аһылыкка киллэрэргэ этии киллэрбиппин Майя, Георгий Олесовтар кэтэмэҕэйдии барбакка, тута сөбүлэһэн, ылсан үлэлэспиттэригэр уонна үрдүк таһымҥа таһааран эрэллэригэр махтаныам этэ,- диэн улуус баһылыга Степан Кузьмин сыана быста.
Бу курдук Саха сирин илгэлээх буоругар үүммүт оҕуруот аһыттан, көтөрүттэн, балыгыттан, үүнээйититтэн төһөлөөх элбэх араас бүлүүдэни астыахха сөбүн билэн, амсайан сөрү диэн сөхтүбүт. Бүтэһигэр кэлбит ыалдьыттар бука бары «Амгинские деликатесы» эттэн олохтоох бородууксуйаны оҥорон таһаарар урбаанньыт Евений Павловтан сип-сибиэһэй эт астары тутаннар үөрүүлэрэ, махталлара өссө үрдээтэ. Онон тэрийээччилэргэ, хаһаайыттарга — Олесовтар дьиэ кэргэттэригэр уонна «Амма чэйэ» бырайыагы үлэлэтэр энтузиаст дьоммутугар Александра Киренскаяҕа, Мария Петроваҕа Аммабытыгар ураты киэһэни тэрийбиккитигэр махталбын тиэрдиэм этэ.
Оттон ааҕааччыларбытыгар аныгыскыга буолар маннык тэрээһиннэри көтүппэккитигэр сүбэлиибин. Биһиги улууспутугар култуурунайдык сынньаныы, минньигэс аһы уратытык биэрии атын таһымҥа тахсан эрэрин тиийэн көрөөрүн, амсааарыҥ, итэҕэйээриҥ.
«Амма олоҕо» хаһыат