Нам улууһун киин нэһилиэгин элбэх оҕолоох дьиэ кэргэнэ Изабелла уонна Владислав Алексеевтар бу сайын бройлер чоппуусканы иитиинэн дьарыктанан көрөргө холоммуттар. Бэс ыйыгар отут устуука чоппуусканы ылбыттар уонна номнуо амсайыыга диэн атырдьах ыйын 17 күнүгэр 7 чоппуусканы астаабыттар. Ыал ийэтэ бройлеры иитии төһө да көрүүлээҕин-истиилээҕин иһин ылсан, санааҕын ууран ииттэххэ барыстааҕын бэлиэтиир. Сайыҥҥы туһалаах дьарыктарын туһунан Изабелла Яковлевна бу курдук кэпсиир:
«Быйыл Нам нэһилиэгин дьаһалтата тыа сирин олохтоохторо дьарыктаах буолалларыгар анаан куурусса, сибиинньэ о.д.а. атыылаһарга анаан сайаапка хомуйбуттарыгар сакаас биэрбиппит. Сааскы кэмтэн саҕалаан түргэнник улаатар, сайдар кыылы-сүөлү ылан көрбүт киһи дии саныырбыт. Үөрэх тэрилтэтигэр үлэлиир буоламмыт сайын уоппуска бириэмэтигэр, оҕолор сайыҥҥы сынньалаҥнарыгар түбэһиннэрэн, аны бу сыстыганнаах дьаҥ туран дьиэҕэ олоруу эрэсиимэ буолан, дьиэ кэргэммитинээн тугунан эмэ дьарыктанан көрөр былааннаах этибит. Чааһынай дьиэҕэ олоробут, уһаайбалаахпыт, онон усулуобуйа баар. Оҕуруот аһын олордууну, сибэккини үүннэриини таһынан, оҕолорго эбии дьарык оҥорор сыалтан бройлеры ыларга диэн биир санааҕа кэлбиппит. Онон син эрдэттэн былааннаммыппыт.
Бэс ыйын 4 күнүгэр сакааспытынан 30 устуука саҥа сымыыттан тахсыбыт бройлер чоппуускалар кэлбиттэрэ. Интернет ситиминэн бройлеры хайдах көрөллөрүн-истэллэрин көрөммүт бастакы күммүтүттэн таблица оҥостон кэтээн көрдүбүт. Сымыыттан таҕыстаҕына ортотунан 42 грамм эрэ буолар. Онтон кэтээн көрүүбүтүнэн күн аайы ыйааһына эбиллэн иһэр. Ол аайы астарын нуорматын эмиэ эбэн иһэҕин. Биир чоппууска бастаан күҥҥэ 13 грамм уотурба сиир, итинтэн таһааран 30 чоппуускаҕа 390 грамы биэрэбит. Төһөнөн улаатар да, астарын эбэн иһэҕин.
Хонугунан улаатар буоланнар олус интэриэһинэй. Ол эрээри ис уорганнара үчүгэйдик сайдыбат эбит, ол иһин элбэх битэмиини эрэйэллэр. Бастакы 6 күннэригэр вирустарын ыраастыыр, иммунитеттарын бөҕөргөтөр антибиотик иһэрдиэхтээх эбиккин. Манна оннук эми булбатаҕым. Инньэ гынан, ону кыайан тутуспатахпыт. Хата, этэҥҥэ улаатан барбыттара. Билигин олохпут сайдан интернетинэн дьон хайдах иитэрин, тугунан аһатарын, эмтииллэрин көрөн баран, профилактическай битэмииннэри иһэрдибиппит. 20 күннэригэр диэри үөн түһэрэр эми иһэрдэҕин. Үчүгэйдик көрбөтөххө кокцидиос диэн ыарыынан ыалдьыахтарын сөп. Ити курдук көрүүтэ-истиитэ уустук, эрэйэрэ элбэх. Төһөнөн аһыыллар да соччону таһаараллар. Аны биһиги улууспутугар көтөр аһылыга, эмэ-томо хамаҕатык атыыламмат.
Бройлердар таһырдьа мээнэ дьаарбайа сылдьыбаттар. Анал уйаҕа иитиллиэхтээхтэр. Түргэнник улаатар буоланнар ыйааһыннарын уйбаттар, наар сыталлар. Онон аҕабыт маҕаһыынтан тимир, сиэккэ атыылаһан бэйэтэ сыбааркалаан, тутар сирбит суох буолан, баанньыкпытыгар батар гына «икки этээстээх» уйа оҥорбута.
Салгыннара сииктээх, сылааһы биэрэр анал лаампалаах буолуохтаах. Салгын температуратын сөптөөхтүк тутуһуохха наада эбит. Холобура, салгыннара итийдэҕинэ аһаабаккалар уу эрэ иһэн тахсаллар, оччоҕо ыйааһыннара эбиллибэт. Аны тымныыга аһыыллар эрээри иҥэриммэттэр эбит. Астара эмиэ араастаах, бастакы күннэриттэн 30 күннэригэр диэри «ПК-5» диэн анал бройлер комбикорумунан аһатаҕын, онтон салгыы «ПК-6» көһөрөҕүн. Дьиҥинэн, «финишнэй» диэн комбикорм баар эбит даҕаны, этэн аһарбытым курдук көтөр аһылыгын булар ыарахан. Ити икки уотурба даҕаны Дьокуускайга «Тимин» диэн эбии аһылыгы оҥорор кииҥҥэ эрэ баар.
Ханнык баҕарар тыа сирин олохтооҕо бройлер чоппуускалары иитиэн сөп эбит диэн санааҕа кэллибит. Уһаайба биир эмит муннугар, чөкө сарай тутан баран күрээтинньик оҥоруохха сөп. 60 хонугунан толору ситэллэр. Биһиги, арыый да уотурбаны экономиялаан, сэттэ саамай улаханнарын талан, 44 хонуктаахтары тутуннубут, билигин 4 бройлер туспа уойа тураллар. Туттуохпут иннинэ тыыннааҕынан ыйаабыппыт 4 киилэ курдук буолбута.
Инникитин үчүгэйдик толкуйданан, биир эрэ сезон иитиинэн буолбакка эргитэн иитэр киһи диэн санааҕа кэллибит. Холобура, иитиигэ бастаан кыра дьааһыкка, онтон дьоҕус уйаҕа, ол кэнниттэн араартаан улахан уйаҕа тутаҕын. Ити көһөрүүнү туһанан саҥа чоппуускалары ылан ити кэрдиистэринэн таһааран иһиэххэ сөп. Ылсан үлэлиир киһиэхэ барыстаах дьарык буолуо этэ дии саныыбын. Кыһынын тутар сирдээхпит эбитэ буоллар кыһыҥҥы усулуобуйаҕа боруобалаан иитиэххэ сөп этэ. Сүрүн көмөлөһөөччүлэрбитинэн оҕолорбут буолаллар. Тэбис-тэҥҥэ сылдьан ууларын кутан, астарын биэрэн, күн аайы ыйааһыннаан таблицаны толорон иһэллэр. Күнүнэн улаатар буоланнар оҕолор олус интэриэһиргээтилэр».
Оруобуна мин тиийэр күммэр ити сэттэ бройлеры астаан, ыйаан көрөөрү сылдьалларыгар түбэстим. Түүтэ үргэммитинэн, иһэ хостоммутунан 2 киилэ 800-900 грамм буолла. Ити өссө 44 хонуктаахтар эрэ. Сорҕотун бириэмэтигэр туһаннахтарына өссө эбиллиэ турдаҕа. Ыал ийэтэ саха сайаҕас ыалын сиэринэн аймахтарбытыгар бэрсиэхпит, кыһыҥҥыга хаһааныахпыт диэн былааннаата. Өссө итини таһынан биэс кууруссалаахтар эбит, онон сайынын сибиэһэй сымыыт сиэбиттэр.
Биир ыанар ынахтаахтарын кэтэх хаһаайыстыбалаах аймахтарыгар ииттэрэллэр эбит. Онон уолаттар сайынын кинилэргэ оттоһон күүс-көмө буолбуттар. Ити курдук Алексеевтар дьиэ кэргэн биир сайыннарын олус туһалаахтык атаардылар. Бу күннэргэ «Мы – будущее России» стратегическай бырайыак чэрчитинэн ыытыллар куонкуруска Кариналаах Эрсан «История одного лета» диэн сайыҥҥы сынньалаҥнарын туһалаахтык атаарбыттарын туһунан видео-ролик устан ыыппыттар. Сүрүн көмөлөһөөччүлэргэ – Кариналаах Эрсаҥҥа ситиһиилэри баҕарабын.
Автор С. АРГУНОВ.
Источник: ULUSMEDIA