Сайын күн аайы оҥорорум, былдьаһык этэ. 5 лиитирэ үүттэн 50-ча ыстакаан мороженай тахсар. Кыһын бырааһынньыктарга оҥорон атыылыыбын. Сыбаайбаларга, үбүлүөйдэргэ, төрөөбүт күннэргэ сылы эргиччи сакаастар киирэллэр. Бэйэм наар кэлэ-бара сылдьар буоламмын, быйыл сайын үлэһит ыларым дуу диэн саныыбын, оччоҕо күн аайы элбэх мороженай оҥоһуллуо, атыыланыа этэ. Уопсайынан, мороженайы оҥоруу – анал тэриллээх буоллаххына, түргэн уонна барыстаах дьыала эбит.
Бу курдук, “Соморсун мороженайа” диэн бэйэтэ туспа “бренд” баар буолла. Хас нэһилиэк аайы үлэһит дьон мындыр толкуйдарынан, бэриниилээх үлэлэринэн маннык биллэр бэлиэлэри айаллара буоллар, куһаҕана суох буолуо эбит.
Үлэнэн иитии холобура
Маны тэҥэ, Наталья сэппэрээтэр, үүтү сылытар, о.д.а. анал тэриллэри ылан, үүт аһы оҥорон саҕалаабыта. Икки ыалтан үүттэрин туппута, бэтэринээр ыспыраапкатын ирдиирэ. Күҥҥэ 80-90 лиитирэ үүтүнэн, сүүрбэччэлии иһит чөчөгөйү, суораты, быырпаҕы, йогурду, сороҕор арыыны оҥорон таһаараллара. Үүт собуота сабыллан, быстах кэмҥэ үлэтэ суох хаалбыт технолог идэлээх дьүөгэтин ыҥыран үлэлэппитэ.
Дьон бу маннык “натуральнай”, дьиэтээҕи курдук хаачыстыбалаах аһы быдан ордорон атыылаһар. Оннооҕор атын нэһилиэктэртэн анаан кэлэн ылаллар. Онон үүт, эт астара хамаҕатык атыыланар.
Максимовтар бэйэлэрэ хаһаайыстыбалаахтар, 6-7 ыанар ынахтаахтар. Сүөһүлэрин төрөппүттэрэ көрөллөр. Клавдия Абрамовна үйэтин тухары кулуупка, Василий Николаевич кэпэрэтиипкэ биригэдьииринэн үлэлээбиттэрэ. Үс оҕолорун кыра эрдэхтэриттэн үлэҕэ сыһыаран ииппиттэрэ. Наталья улаханнара буолан, ханнык да үлэттэн толлубакка, кыратыттан бары тиэхиньикэни баһылаан, сүөһү көрүүтүгэр, от-мас үлэтигэр эриллэн улааппыта. Билигин бэйэтин оҕолорун эмиэ үлэҕэ сыһыаран иитэр.
– Мин көмөлөһөөччүлэрим – оҕолорум. Улахан кыыһым – устудьуон, Нам кэллиэһигэр үөрэнэр. Кыратыттан маҕаһыыҥҥа атыыһыттыыр этэ. Уолум 10-с кылааска, кыыһым 3-с кылааска үөрэнэллэр. Уолум билигин маҕаһыыҥҥа төһүү үлэһит, табаары таһан, дьаарыстаан, көмө киһитэ. Харчы хантан кэлэрин билэллэр, – диэн ийэлэрэ кэпсиир.
Иллэрээ сыл Наталья сурдьугар социальнай хантараагы ыларга көмөлөспүтэ. Билигин Николай Максимов ол үбүнэн “СахаФильтр” тэрилтэттэн анал тэрили атыылаһан, ыраас уунан нэһилиэнньэни хааччыйар. Манна диэн эттэххэ, соморсуннар социальнай хантараагы ыларга күүскэ үлэлэһэллэр, сылга хас да киһи ылар.
– Дьон ыраас ууну атыылаһарга үөрэннэ. Бастаан аҕыйах бытыылканы ылар буоллахтарына, былырыын сайын былдьаһык буолбута. Куйааска уу оргуппакка, абыраналлар буоллаҕа. Өрүс уутун ыраастаан, 1, 5, 19 лиитирэлээх бытыылкаларга кутан, тиэрдэн биэрэр. Маҕаһыыммытыгар эмиэ атыылыыбыт. Дьиҥэ, өрүспүт уута испиэскэ булкаастаах ээ. Ол иһин, сотору-сотору куоракка киирэн, фильтрбитин ыраастатабыт, – диэн Наталья этэр.
Бу курдук Максимовтар удьуор утум үлэни өрө туппут дьон. Оҕолорун, сиэннэрин эмиэ бэйэ кыаҕынан, хары күүһүнэн үлэлээн-хамсаан, олох оҥкулун оҥосторго үөрэтэллэр.
Үлэһит киһи өлөн-охтон биэрбэт
Чахчыта, урбаанньыт киһи өрөбүлэ, уоппуската суох тиргиччи үлэлиир. Бырааһынньыктарга үлэлэрэ, дьэ, саҕаланар. Наталья Васильевна этэринэн, “тэлэбиисэр да көрөр соло суох”. Куруук тугу эрэ толкуйдуу, үлэлии-хамсыы, сүүрэ-көтө сылдьар.
– Дьиҥэ, киһи тугу баҕарар оҥоруон, харчылаһыан сөп. Идиэйэ элбэх. Холобур, бөһүөлэккэ фитнес-кулуубу арыйыҥ диибин, кыргыттарга, дьахталларга төһөлөөх туһалаах буолуо этэй? Дьон наадыйарын көрөн, туһалааҕын булан, харса суох ылсан иһиэххэ наада. Бастаан саҕалыырга, дьыаланы арыйарга син биир ороскуотураҕын, элбэхтик үлэлиигин, ол эрээри кэлин син биир барыһыраҕын. Үксүгэр дьон куттанар дуу, бэйэтин күүһүгэр эрэммэт дуу? Мин өр толкуйдуу барбаппын, оҥорон иһэбин. Сыыһалаах да буоллахпына, кэмсиммэппин, уопут буоллаҕа. Быйыл турбааза арыйыахпын баҕарабын, – диэн урбаанньыт ийэ кэпсиир.
Онон, баҕар, быйыл кыыс кэрэ Амма кытылыгар ыалдьыттары көрсөр, түһэрэр сир баар буолуоҕа.
Хаартыскалар Демьяновтар архыыптарыттан уонна ааптар түһэриитэ